شهر میبد مانند دیگر شهرهای یزد، پر از آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی است. آنچنان که از اسناد مکتوب و آثار باستانی به‌جامانده برمی‌آید، میبد جزء اولین سکونتگاه‌های ایرانیان به ‌شمار می‎رفته و سیر تحول زندگی روستایی و شهری ایران را در گوشه گوشه خود به‌ نمایش درمی‌آورد. چاپارخانه میبد، یکی از بناهای تاریخی این شهر غنی است که ما را از تاریخ اداره پست در ایران آگاه می‌سازد.چاپارخانه میبد، متعلق به دوره قاجاریه بوده و در میانۀ راه ری به کرمان، در کنار استراحتگاهی بین راهی به نام کاروانسرای میبد بنا شده است. این سازه، درحقیقت استراحتگاه چاپارهای دولتی بوده و از مراکز پستی دوره قاجار به‌شمار می‌رفته است. چاپارخانه‌ها جایی بودند که اسب‌ها و پیک‌های از راه رسیده در آن به استراحت می‌پردازند و اسب‌های تیزرو و پیک‌های تازه‌نفس، مرسولات و امانات را تحویل گرفته و باقی مسیر را ادامه می‌دادند. این کار باعث سرعت بخشیدن به حمل‌ونقل مرسولات و بالا بردن کیفیت کار مراکز پستی می‌شده است. به‌خصوص نامه‌های دولتی، بدون از دست دادن زمان در طول شبانه‌روز و با چنان سرعتی جابه‌جا می‌شدند که تاریخ‌نویس بزرگ (هرودوت) می‌نویسد: «هیچ جنبنده‌ای سریع‌تر از چاپارها نیست».

در چاپارخانه میبد، برج‌های دیده‌بانی، بارو و دیوارهای دفاعی و همچنین محل تیراندازی دیده می‌شود و دلیلی وجودشان، اهمیّت امنیت چاپارخانه و اماناتی بوده که در این محل جابه‌جا می‌شدند.

چاپارخانه‌ها از دوره هخامنشی ساخته و به ‌کار گرفته می‌شدند و به‌عنوان چشم و گوش حکومت و امانت‌داران حاکمان، نامه‌ها و اوامر ایشان را بین شهرها و دیگر حاکمان جابه‌جا می‌کردند، امّا در دوره‌های بعد و به‌خصوص دوره قاجاریه، از جزمیت آنها کاسته شد و مسافران کاروانسرای میبد، اتاق‌های تمیز و امنیت بالاتر چاپارخانه‌ را به حجره‌های کاروانسرا ترجیح دادند و حتی کار به‌ جایی رسید که چاپارها در ازای دریافت هزینه‌ای بیشتر، مسافران را به مقصد می‌رساندند. به این ترتیب، اهمیّت و رونق چاپارخانه میبد بیش از پیش شد.

 چاپارخانه میبد، ظاهری شبیه به کاروانسرا، حیاطی در میان و آخورهایی دور حیاط دارد. اسطبل‌ها پشت آخورها هستند و از میانۀ حیاط دیده نمی‌شوند. در قسمت ورودی بنا نیز اتاق‌هایی برای چاپارها و مسافران تهیه شده است. اتاق‌های داخل چاپارخانه با آن که از مصالح خشت و گل ساخته شده‌اند، در برابر سرما و گرما و تغییرات شدید جوّی، کاملاً مقاوم و ایمن بودند. برج و باروهای اطراف این سازه نیز به‌ طور کامل امنیت داخل را حفظ می‌کردند و از همین رو چاپارخانه در زمان ناآرامی‌ها، آشوب‌ها و هجوم بیگانگان، می‌توانست حافظ جان پناهندگان خود باشد.

 پس از دوره قاجاریه و با فراگیر شدن وسایل حمل و نقل مدرن، سیستم‌های مبادلاتی و پستی نیز دستخوش تغییرات شدند و خودروهای مختلف جای اسب‌های تندرو را گرفتند. بلااستفاده ماندن چاپارخانه‌ها، کم‌کم این بناهای ارزشمند را به مخروبه‌هایی نیمه ویران و کاملاً ویران تبدیل کرد. چاپارخانه میبد جزء اندک چاپارخانه‌هایی است که تقریباً سالم به‌جا مانده و با بازدید از این سازه‌ی تاریخی، می‌توان گذر زمان، سیر تحولات پستی، معماری کویری و فرهنگ زندگی مردمان آن زمان را مرور کرد.

برچسب ها

• مکانهای تفریحی میبد

• چاپارخانه میبد

• چاپارخانه یزد

• چاپارخانه میبد یزد

• کاروانسرای میبد

• اداره پست میبد

• آدرس چاپارخانه میبد

مطالب مرتبط