تاریخچه جواهرات ایران از زمان حكومت صفویه آغاز می‌شود، زیرا تا قبل از صفویه، جواهرات گران‌بهایی در خزانه دولتی وجود نداشته است و براساس‌نوشته‌های سیاحان خارجی، پادشاهان صفوی بیش‌از دو قرن (907 تا1148ق) دست به جمعآوری جواهرات زدند و حتی كارشناسان دولت صفوی جواهرات را از بازارهای هند و عثمانی و كشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری می‌كردند و به اصفهان، پایتخت حكومت، میآوردند
در پایان سلطنت شاه سلطان حسین و با ورود محمود افغان به ایران، خزاین دولت با حمله افغان‌ها غارت شد و مقداری از آن‌ها كه به وسیله محمود افغان به اشرف افغان منتقل شده بود، پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان، به چنگ نادر افتاد و از خروج آن‌ها از ایران جلوگیری شد
بعداً نادر برای پس گرفتن آن قسمت از جواهرات كه به هندوستان منتقل شده بود، نامه‌هایی به دربار هند نوشت، اما جواب نامساعد شنید. پس از لشكركشی نادر به هند (1158 ق)، محمدشاه گوركانی مبالغی نقدینه، جواهر و اسلحه تسلیم نادر كرد. اما بخشی از اموال و خزاینی كه نادر از هندوستان به دست آورده بود به ایران نرسید و در راه بازگشت به ایران از میان رفت. نادر پس از بازگشت به ایران، مقدار قابل ملاحظه‌ای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حكام و شاهان كشورهای همسایه فرستاد. هم‌چنین مقداری از اشیای نفیس و مرصع را به آستان حضرت امام‌رضا (ع) تقدیم كرد و مقداری را نیز به سپاه خود بخشید. در 1160 ق، پس از قتل نادر، احمد بیگ افغان ابدالی، از سرداران نادر، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد. از جمله گوهرهایی كه از ایران خارج شد و هرگز بازنگشت، الماس معروف كوه نور بود. این الماس در 1266 ق، به ملكه ویكتوریا اهدا شد
در دوران قاجار مجموعه جواهرات جمعآوری و ضبط شد و تعدادی از جواهرات بر تاج كیانی، تخت نادری، كره جواهرنشان و تخت‌طاووس نصب گردید. در 1316 ش، قسمت عمده جواهرات به بانك ملی ایران منتقل گردید و پشتوانه اسكناس و بعداً وثیقه اسناد بدهی دولت به بانك بابت پشتوانه اسكناس قرار گرفت. خزانه فعلی در 1334 ساخته و در 1339 با تأسیس بانك مركزی ایران افتتاح و به این بانك سپرده شد. این موزه تا قبل از انقلاب فعالیت داشته و بعد از آن تعطیل و دوباره در 1369 برای عموم بازگشایی شد
جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور، تخت طاووس یا تخت خورشید، تخت نادری و كره جواهر نشان است
موزه جواهرات ملی با مساحتی حدود 1000 مترمربع مجهز به سیستم ایمنی است كه توسط آلمانی‌ها ساخته است
جواهرات شاخص موزه عبارتند از: دریای نور كه درشت‌ترین و زیباترین الماس برلیان در میان گوهرهای سلطنتی ایران و یكی از گوهرهای معروف جهان است. گفته می‌شود این الماس هزار سال پیش كشف و استخراج شده است. وزن آن اكنون هفت مثقال و 20 نخود، یعنی در حدود 182 قیراط، و صورتی است، ولی پیش از تراش، زیادتر از این بوده است. این الماس توسط نادرشاه افشار، جزو هدایای محمد شاه گوركانی و غنایم جنگی از هند به ایران آورده شده و بعد از طی دوران‌های مختلف به دست شاهان قاجاریه رسیده است. دریای نور تا زمان ناصرالدین شاه در وسط یكی از بازوبندهای سلطنتی نصب می‌شد، ولی در زمان او كه استفاده از بازوبند منسوخ شد، آن را به صورت پیش كلاه درآوردند و در قابی زرین با شیر و خورشید و تاج مرصع به 457 قطعه برلیان ریز و عالی و چهار قطعه یاقوت قرار دادند. این الماس برلیان از دو سو تراش خورده و به شكل هرم مثلث‌القاعده‌ای است كه قاعده آن چهار سانتی‌متر درازا و سه سانتی‌متر پهنا دارد و دو سوی دیگر حدود دو سانتی‌متر است. همه سطوح دریای نور صاف و یك نواخت است، جز یك سمت آن كه فتح‌علی‌شاه با كندن عبارت <سلطان صاحب‌قران فتح‌علی‌شاه قاجار 1244>، از ارزش آن كاسته است
كره جغرافیایی از دیگر اشیای نفیس موزه است. وزن كره با پایه‌های طلایی آن حدود 37/5 كیلوگرم و در روی آن 51366 قطعه جواهر گوناگون به وزن 3656/4 گرم نشانده شده است
اقیانوس‌ها و دریاها زمردنشان و آسیا مرصع به یاقوت و لعل، ایران مرصع به الماس، اروپا مرصع به یاقوت، آفریقا مرصع به یاقوت سرخ و كبود و آمریكای شمالی و جنوبی و استرالیا مرصع به یاقوت و لعل است و خط استوا به وسیله الماس نشان داده شده و دو حلقه زرین ساده كه در روی آن‌ها گل‌های الماس نشان نصب شده، به طور متقاطع كره را در میان گرفته است
بر روی كره القاب ناصرالدین شاه منبت و الماس نشان شده است. در این كره، كوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب نمایان است
تاج‌ماه جواهر دیگری است كه بعد از دریای نور، در میان جواهرات سلطنتی خودنمایی می‌كند. این سنگ سفید و خوش آب و رنگ بادامی شكل 112 قیراط وزن دارد و در وسط بازوبند سلطنتی بازوی چپ قرار داشت. اما بعدها به صورت دگمه یا بر روی سینه یا پیش كلاه نصب می‌كردند و اینك به صورت پیاده در خزانه جواهرات سلطنتی ایران نگه‌داری می‌شود
تاج‌كیانی تاجی است كه پادشاهان در مراسم تاج‌گذاری از آن استفاده می‌كردند
آدرس : خیابان فردوسی
برچسب ها
مکانهای تفریحی تهران
جاذبه های دیدنی تهران
جاهای دیدنی تهران
موزه جواهرات
موزه جواهرات در تهران
موزه جواهرات تهران
موزه های تهران
موزه جواهرات ملی