آنچه امروز از قلعه ها و دژهای تاریخی گلپایگان به يادگار باقي مانده شامل سه قسمت مي باشد : الف) 1-قسمتي از ديوار و يك برج مخروبه واقع در صحراي عرب در كنار پل آزادگان . 2-قسمتي كوتاه كه ارتفاع آن را براي همگوني با ديوار ساختمان هاي مجاور كم كرده اند ، واقع در پشت مسجد عموكرم . 3-قسمتي از ديوار و دو برج واقع در صحراي پشته (خيابان شهيد قرني) كه يكي از برج هاي آن به عنوان ديوار منزل مورد استفاده قرار گرفته و تاحد ممكن كوتاه شده است . ب) قلعه و باروي متروكه واقع در جاده كمر بندي گوگد . ج)قلعه و باروي بازسازي شده گوگد
براساس شواهد موجود ، ارتفاع ديوار بارو گرچه همه جا يكسان نيست ولي در اكثر نقاط كمتر از 7 متر نبوده و به دليل اينكه مصالح ساخت آن از قسمت بيروني ديوار تأمين و در پاي آن خندقي ايجاد شده كه ارتفاع ديوار را بيشتر مي كرده و هم جنبه ايجاد مانع در برابر هجوم دشمن را داشته است
مصالح ديوار در همه جا يكسان نيست ، در برخي نقاط مانند صحراي پشته و كوچه مسجد عمو كرم از گل رس (چينه) و در صحراي عرب از خشت خام و چينه استفاده شده است . محدوده ديوار براساس قسمت هاي باقي مانده و انحناي موجود به نظر مي رسد كه محله باباعبد اله را از ابتداي خيابان شهيد قرني تا نزديك قلعه گبري(مقابل پل قاضي زاهد) و قسمتي از صحراي عرب را در بر مي گرفته است . و از اين لحاظ مي توان گفت كه محله باباعبداله قديمي ترين قسمت شهر است كه بناي آن به دوران پيش ار اسلام بر مي گردد . قدمت ديوار: به نظر مي رسد كه قدمت ديوار برابر با قدمت بناي شهر است . گرچه در طول تاريخ با هر هجومي قسمتي از آن تخريب مي گشته و دوباره در دوره آرامش تعمير مي گشته ولي محدوده آن در طول زمان تغيير چنداني نكرده و اگر پسِ بناي اوليه ، شهرگسترش يافته است ،محدوده ديوار همان بوده و هنگام بروز فتنه ، همه مردم در همين قسمت قديمي شهر تجمع مي كرده اند. دليل اين مدعا بناهاي دوران سلجوقي همانند منار ،بازار و مسجد جامع است كه در فاصله كمتر از يك كيلومتر از بارو ساخته شده اند و درواقع قسمت جديد شهر را بنا مي كرده اند (مشابه اين كار را شاه عباس كبير در اصفهان انجام داد . مجموعه ميدان نقش جهان و چهار باغ را خارج از شهر قديمي بنا كرد و آنها را به وسيله بازار به شهر قديمي پيوست داد) اهميت منطقه گلپايگان از قديم ، حنبه نظامي آن بوده است
وجود كوه هاي مرتفع در اطراف و اكناف آن كه معابر آن را مي توان با تعداد كمي سپاهي محافظت كرد . نزديكي به منطقه غني و پرآب فريدن(پرتيكان) مي توانستند به راحتي مايحتاج غذايي سپاه را فراهم نمايند و مركزيت آن نسبت به كشور پهناور ايران در دوره هخامنشي از جمله عللي بوده است كه اين منطقه اهميت سوق الجيشي مي داده است . ظاهراً در گذشته كه سپاه منظم وجود نداشت براي جنگ ها مي بايست سپاهيان محلي را در يك نقطه براي جنگ جمع مي كردند و گلپايگان به خاطر موقعيت خاص خودش يكي از پادگان هاي مهم نظامي بوده است .وجود پل قديمي رودخانه كه پايايه هاي آن منصوب به دوران ساساني است و دژ مقابل آن كه به قلعه گبرب معروف است و جنبه دژباني داشته مؤيد اين گمان مي باشد و به احتمال زياد ديوار بارو در همين زمان به دور شهر احداث شده است
برچسب ها
جاهای دیدنی گلپایگان
دژ باستانی بارو
دژ بارو
دژ بارو گلپایگان
دژ بارو در گلپایگان
دژ بارو اصفهان
دژ بارو در اصفهان